Atomowa moc - elektrownia jądrowa Dukovany.

W Czechach działają dwie elektrownie atomowe: Temelin i Dukovany. Słowacja także ma 2 elektrownie atomowe: Bohunice i Mochovce.

Temelin ma 2 reaktory generujące energię elektryczną o mocy 1805 MW, natomiast Dukovany mają 4 reaktory o mocy 440 MW każdy. Są plany dobudowania 5-ego reaktora. Paliwem jest wzbogacony uran, a reaktory schładzane są wodą. Nad bezpieczeństwem pracy w dukovańskiej elektrowni czuwa Urząd Bezpieczeństwa Jądrowego (dalej jako UBJ) i odpowiednie organizacje międzynarodowe. 

Dukovany, foto z fejsbukowej strony elektrowni.

W tym tekście skupimy się na elektrowni jądrowej w Dukovanach, ponieważ mam do niej bliżej i wiem o niej trochę więcej.

W ramach ciekawostki - na niemieckim portalu informacyjnym Deutsche Welle podają informację, że Dukovany są najniebezpieczniejszą elektrownią w Europie ze względu na brak żelbetonowej obudowy na reaktorach (w Czarnobylu nie było takiej obudowy). Według czeskiej wikipedii i UBJ Dukovany są jedną z najbardziej bezpiecznych elektrowni na świecie. A żelbetonową obudowę reaktory posiadają.

Aby zmaksymalizować bezpieczeństwo, w dukovańskiej elektrowni działa zasada niekarania za nieumyślnie spowodowany i szybko zgłoszony błąd. Natychmiastowe zgłoszenie błędu pozwala na szybką reakcję obsługi, zmniejszenie strat w produkcji i zapewnia wyższy poziom bezpieczeństwa. W 2010 roku z powodu niedopatrzenia pracownika elektrowni doszło do wyłączenia jednego z reaktorów. Ubraniem roboczym zahaczył wyłącznik w rezerwowej sterowni i nieświadomy tego wyszedł. Strata finansowa wynikła z zastoju reaktora wyniosła kilka milionów koron. Nie doszło do żadnego zagrożenia, a po kilku godzinach od zauważenia błędu produkcja energii elektrycznej była wznowiona. Technik, który spowodował wyłączenie reaktora nie został ukarany, ale nigdy w życiu nie najadł się tyle wstydu.

W ciągu 32-letniej pracy elektrowni miały miejsce dwie mniejsze awarie systemów chłodniczych, które zostały szybko wychwycone i nie doszło do żadnych szkód.

Niedaleko elektrowni znajdują się 2 składowiska odpadów mało- i średnioradioaktywnych oraz 2 magazyny zużytego paliwa jądrowego, z czego jeden jest już zapełniony.

Elektrownia w Dukovanach jest otwarta dla zwiedzających. Po dokonaniu rezerwacji mogą tu przyjechać grupy szkolne, wycieczki czy indywidualni turyści. W 2018 roku  elektrownię odwiedziło ponad 36 tysięcy gości, z czego 762 to zagraniczni turyści.

Na terenie elektrowni odbywają się różne warsztaty i imprezy tj. dni otwarte, Dzień Dziecka, Dzień Matki, palenie czarownic, festiwal muzyczny Energy Fest,  Jasełka, koncerty, biegi, nocne zwiedzanie, itd.

Jest organizowana nawet "jądrowa matura" (cz. jaderná maturita). Uczniowie szkół średnich mogą napisać egzamin maturalny w budynku dukovańskiej elektrowni.

Ludzie zamieszkujący tereny w pobliżu elektrowni Dukovany mają dla profilaktyki w domach tabletki z jodem.

Po wyemitowaniu miniserialu "Czarnobyl" przez telewizję HBO liczba turystów odwiedzających Prypeć i nie działającą już feralną elektrownię wzrosła o 30%. Czy serial miał również wpływ na  wzrost popularności Dukovan? Tego być może dowiemy się w końcoworocznym raporcie.

Ja wiem, że każdy po obejrzeniu serialu "Czarnobyl" jest ekspertem w dziedzinie radioaktywności, ale pozwólcie, że uzupełnię tę wiedzę o kilka kolejnych informacji. Do takiej bezczelności upoważnia mnie kalendarz wydany przez biuro informacji dukovańskiej elektrowni, na końcu którego jest kilkanaście stron opisujących rodzaje promieniowania, budowę i działanie elektrowni, a także to, jak postępować i jak się chronić w przypadku czarnego scenariusza. A że nie jestem pazerna, to podzielę się z Wami tymi instrukcjami, bo są dostępne w wersji pdf TUTAJ.

ABC promieniotwórczości w skrócie.
Promieniowanie to naturalna cecha niektórych substancji, zarówno naturalnych jak i sztucznych do  samowolnego rozpadu. W trakcie tego rozpadu substancje te produkują niewidzialne dla ludzkiego oka promieniowanie, które potrafi przeniknąć przez i do różnych materii, m.in. do ludzkiego ciała.
Na co dzień mamy do czynienia z promieniowaniem kosmicznym, ziemskim, promieniowaniem wytwarzanym przez sprzęty domowe, produkty medyczne i spożywcze.

Są różne typy promieniowania: alfa, beta, gamma i neutrony. Alfa ma słabą przenikalność i aby się przed nim chronić, wystarczy warstwa papieru. Aby zatrzymać promieniowanie beta potrzebna jest warstwa aluminium. Promieniowanie gamma zatrzymuje ołów, a neutrony zatrzyma beton.

Co robić w przypadku awarii?
Przede wszystkim schować się w domu czy innym budynku i nie wychodzić z niego bez potrzeby.

Pozamykać i uszczelnić okna. Udzielić schronienia wszystkim innym, którzy mogą go potrzebować. Śledzić audycje radiowe i telewizyjne. Wyłączyć wentylację i klimatyzację. Jeść i pić wyłącznie rzeczy w puszkach, opakowaniach, konserwy czy to, co mamy w lodówce. Jeśli ktoś ma dzieci w przedszolu, szkole czy szpitalu, nie powinien ich stamtąd natychmiast odbierać, ponieważ opuszczenie ukrycia jest niepotrzebnym narażaniem siebie i dziecka. Personel ma obowiązek się nimi zająć, aż do zawieszenia stanu alarmowego.

Jeśli ktoś nie ma możliwości schowania się w zamkniętym budynku lub z jakiegoś powodu musi opuścić schron, powinien w ramach możliwości chronić skórę, oczy, drogi oddechowe - ubrać długi rękaw, wysokie buty, np. gumowce, rękawice, kombinezon, ubrać worki foliowe na buty, nałożyć okulary, przykryć usta mokrą chusteczką, papierem toaletowym lub gazą. Albo nałożyć maskę przeciwgazową.
Jeśli wiemy, że w pobliżu mieszkają osoby starsze lub niepełnosprawne, które mogą potrzebować pomocy, trzeba zadzwonić do urzędu miasta/gminy i poinformować o tym. Jeśli sami potrzebujemy pomocy, należy wywiesić na oknie czy drzwiach dużą białą szmatę (np. prześcieradło).

Zapamiętajcię i trzymajcie kciuki, żeby nigdy się nam ta wiedza nie przydała :)


Przypisy:

http://virtualniprohlidky.cez.cz/cez-dukovany/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Elektrownia_J%C4%85drowa_Temel%C3%ADn

https://pl.wikipedia.org/wiki/Elektrownia_J%C4%85drowa_Dukovany

https://cs.wikipedia.org/wiki/Jadern%C3%A1_elektr%C3%A1rna_Dukovany

https://www.dw.com/pl/awaria-w-czeskiej-elektrowni-atomowej-200-km-od-polskiej-granicy/a-46460218

https://www.cez.cz/cs/vyroba-elektriny/jaderna-energetika/jaderne-elektrarny-cez/edu.html

Warto przeczytać:
Swietłana Aleksijewicz- Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości. (monologi osób, które bezpośrednio dotkneła czarnobylska awaria: strażacy, wojskowi, rolnicy, pielęgniarki, lekarze, pracownicy elektrowni, mieszkańcy Prypeci, kierowcy itd.)

Serhii Plokhy - Chernobyl. History of a tragedy.  (skupienie uwagi na politycznym i technicznym aspekcie wydarzeń z 1986 roku). (jest też po czesku)

------------------------------------------------------------------------------------------------------------